Onze wijk wordt in 2022 ‘onderzoeksbuurt aardgasvrij’en de vraag is wat dat voor ons kan betekenen

Wat betekent het besluit van de Gemeenteraad over de Transitievisie Warmte 1.0 voor onze buurt?

Op 7 december nam de Bossche Gemeenteraad een besluit over de Transitievisie Warmte 1.0: Sparrenburg is aangewezen als één van de zeven ‘onderzoeksbuurten aardgasvrij’ in ’s-Hertogenbosch die in 2022 van start gaan. Wat betekent dit voor onze buurt? En wat gaan de buurtbewoners merken van deze aanpak van de gemeente?

De Gemeenteraad heeft, bijna unaniem, de Transitievisie Warmte 1.0 (TVW 1.0) geaccepteerd. (zie ook Transitievisie Warmte 1.0 is vastgesteld | Den Bosch). Deze visie dient als ‘kompas’ voor de route naar een aardgasvrije stad in 2050. Tot 2030 wordt naar verwachting alleen de nieuwbouw in onze stad aardgasvrij opgeleverd. Voor alternatieven voor het gebruik van aardgas in de bestaande woningvoorraad is nu nog geen geld beschikbaar van Rijk of EU. Daarom zet de gemeente voorlopig in op het promoten van woningisolatie en energiebesparing. Woningcorporaties en particuliere huiseigenaren worden aangemoedigd om verder te gaan met het isoleren van hun woningen. Zo hoopt de gemeente in 2030 de gewenste CO₂-reductie van twintig procent te kunnen realiseren. De overstap van de eerste wijken naar een ‘aardgasvrije energievoorziening’ is op zijn vroegst pas na 2030 voorzien.

In de TVW 1.0 is Sparrenburg aangewezen als één van zeven buurten voor nader onderzoek. Deze onderzoeksbuurten kunnen in 2023 eventueel een ‘startbuurt’ worden voor een aardgasvrije energievoorziening. Op basis van onderzoek maakt de gemeente dan in 2023 een plan om de desbetreffende buurt in 2030, of kort daarna, gereed te maken om over te kunnen stappen. Dat betekent bijvoorbeeld dat de huizen dan goed geïsoleerd moeten zijn zodat ze aangesloten kunnen worden op een nog te installeren warmtenet. Wat dat voor een soort warmtenet wordt, zal overigens pas aan het eind van dit decennium besloten worden, zo verduidelijkte de Wethouder op 7 december.

Extra geld voor onderzoek

De Gemeenteraad vond de voorstellen van het College van Burgemeester & Wethouders voor de energietransitie eigenlijk te mager en te weinig ambitieus. Vrijwel de gehele Raad wil méér actie om de CO2-uitstoot in 2030 daadwerkelijk met 20% terug te brengen. Ook ziet men eind 2022 graag al een uitvoeringsplan dat de bouwstenen kan leveren voor de Transitievisie Warmte 2.0. De Raad besloot daarom €100.000 extra beschikbaar te stellen uit de financiële reserves. Met dat geld kunnen een aantal onderzoeken naar alternatieve warmtebronnen betaald worden voor de zeven onderzoeksbuurten. Of en hoe dat gaat gebeuren in Sparrenburg is op dit moment nog niet duidelijk.

De gemeente neemt een regierol

Het besluit van de Raad betekent ook een volgende stap in het ‘aardgasvrijtraject’ van onze wijk. In 2019 wees het College van Burgemeester & Wethouders Sparrenburg aan als een van vijf ‘proefbuurten aardgasvrij’. Door het besluit van 7 december 2021 wordt Sparrenburg een ‘onderzoeksbuurt’. In 2022 gaat de gemeente samen met bewoners, ondernemers, verhuurders en met adviseurs in deze buurten onderzoek doen en een uitvoeringsplan opstellen. De regie hiervoor ligt bij de gemeente: zij stuurt het proces aan. Over meedenken door bewoners en over het informeren van de buurt – de zogeheten ‘participatie en communicatie paragraaf” – kunnen per buurt afspraken gemaakt worden tussen de gemeente en de bewoners, zo staat in de TVW 1.0 te lezen. Maar wat betekent dat voor ons als bewoners van deze buurten? Mogen we meeluisteren, meepraten of ook meedoen? En hoe wordt dat georganiseerd?

Op zoek naar een passend alternatief voor aardgas

Om over pakweg tien jaar een wijk te kunnen worden met een aardgasvrije energievoorziening is in 2022 onderzoek nodig naar de vraag: ‘Wat is een passend alternatief voor het gebruik van aardgas in onze buurt?’ Uit eerdere onderzoeken blijkt dat er in Sparrenburg anno 2021 eigenlijk geen pasklaar antwoord op die vraag beschikbaar is. Er zijn bijvoorbeeld geen duidelijke warmtebronnen waar een warmtenet op aan kan sluiten. Inzetten op de aanleg van een warmtenet lijkt dan ook niet zo voor de hand te liggen. Maar ook een geheel elektrische oplossing of een hybride warmtenet kan niet zonder meer worden toegepast in onze wijk. En wat mag op termijn verwacht worden van technologische ontwikkelingen?

Het zou daarom mooi zijn als komend jaar duidelijk wordt wat het antwoord dan wèl kan zijn en of er nog andere alternatieven zijn, zoals bijvoorbeeld de inzet van waterstof. Dat vraagt om een actieve betrokkenheid van bewoners en huiseigenaren. Pas ná zo’n onderzoek kan onze buurt het predicaat ‘startbuurt’ krijgen en gaat de gemeente aan de slag met het opstellen van een stappenplan om onze buurt ook daadwerkelijk aardgasvrij te maken. Dan staan we volgens de TVW 1.0 ondertussen wel al aan het begin van het volgende decennium.

Brief naar de Wethouder

Hoe gaan we verder in onze buurt? De coöperatie Energiecentrale Sparrenburg heeft als doel te werken aan een actieve en toonaangevende bijdrage van buurtbewoners aan de energietransitie in deze wijk en haar directe omgeving, met inbegrip van de daarbij behorende maatschappelijke ontwikkeling. Dat doen we onder het motto: “Goed voor elkaar; Sparrenburg doet het zelf!” Het initiatief is nog volop in ontwikkeling en primair gericht op het enthousiasmeren en samenbrengen van buurtbewoners en op het delen van de kennis en ervaring die al in de wijk aanwezig is. Uiteindelijk gaat het er om samen onze eigen, lokale energievoorziening te realiseren.

Na de raadsbesluiten van 7 december is nog veel onduidelijk. De aanpak in het onderzoeksjaar én de verdere route daarna vragen om een duidelijke uitleg aan de wijkbewoners. De Energiecentrale Sparrenburg heeft daarom eind 2021, na het besluit van de Gemeenteraad, een brief verstuurd naar de gemeente met een uitnodiging voor een gesprek met Wethouder Mike van der Geld. De coöperatie wil dat de ondersteuning en de regierol van de gemeente duidelijk worden. Wie doet wat en waarom? Daarbij is expliciet verwezen naar een recente publicatie van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving waarin het zogenoemde empowerment raamwerk voor participatie geschetst wordt.[1] De gemeente wordt gevraagd om de buurt beter te informeren over de stappen rond de energietransitie. Daar wil de Energiecentrale Sparrenburg overigens best wat bij helpen.

Inzet van studenten en van buurtbewoners

Tot nu probeert het bestuur van de coöperatie vaak zelf informatie boven tafel te krijgen en door te geven aan de buurt. Dat doen we in samenwerking met de Wijkraad Sparrenburg, onder meer via deze nieuwsbrief en via een eigen website (https://sparrenburg.energiecentrale.org/). Ook zoeken we de samenwerking met bedrijven, woningcorporaties, andere buurtorganisaties en het onderwijs om ons inzicht en onze slagkracht te vergroten. Afgelopen jaar heeft een HBO-afstudeerder bijvoorbeeld de impact van een warmtenet voor Sparrenburg onderzocht aan de hand van interviews met een aantal buurtbewoners. Zo kregen we al wat inzicht in deze problematiek. Aankomend jaar gaan we de mogelijkheden en uitdagingen onderzoeken van een all-electic oplossing voor de energievoorziening van onze wijk. Dat gebeurt samen met studenten van Avans Hogeschool uit Den Bosch. Ook dat levert meer inzicht waar we jullie graag meer over vertellen in de loop van 2022. Laat ons weten wat jij belangrijk vindt. Doe mee en wordt lid van de coöperatie. Samen staan we sterker. We kunnen je kennis en ervaring goed gebruiken bij het verder ontwikkelen van Energiecentrale Sparrenburg.

Arno Gramsma (Voorzitter Coöperatie Sparrenburg)

(Dit artikel is geschreven in samenwerking met Gabbie van der Kroef van de Buitenpepers)

[1] Publicatie: Empowerment Raamwerk voor participatie, Publieksversie 27 mei 2021(https://www.overlegorgaanfysiekeleefomgeving.nl/nieuws/downloads_getfilem.aspx?id=1315843&forcedownload=true).